Pięć szczebli twórczości

Szczeble twórczości wg propozycji profesora Krzysztofa Szmidta

Niejednokrotnie wspominałam o tym, że napiszę o szczeblach twórczości. Wybrałam koncepcję profesora Szmidta, ponieważ według mnie jest bardzo spójna i trafnie klasyfikuje grupy twórców.

Pierwszym z szczebli jest twórczość codzienna. Możecie nawet nie wiedzieć, że podejmujecie działania twórcze na tym szczeblu, a jest to bardzo prawdopodobne! Czemu ona służy?
Na ogół jej celem jest odreagowanie zmęczenia psychicznego, chęć rozerwania się i zerwania z nudą. Odrywa ona od powtarzalnych, codziennych czynności. Może ona przejawiać się gotowaniem nowych potraw, wytworami artystycznymi, grami i zabawami. Ma na celu dostarczenie rozrywki. Nie wymaga ona wybitnych uzdolnień, liczy się tutaj sam fakt tworzenia. Nie potrzeba dużego zaangażowania, wysiłku, uporu. Twórczość na tym poziomie dostarcza pozytywnych uczuć i jest łatwa do zrealizowania. Jednak nie ma ona ponadczasowej wartości.

Kolejna jest twórczość amatorska. Jest ona podejmowana w celu oderwania się od codzienności. Ma zapewnić wypoczynek, relaks. Jej celem jest także rozwój zdolności, których dana osoba nie mogła rozwijać wcześniej (ze względu na niekorzystne warunki). Można powiedzieć, że jest to rodzaj samokształcenia się osoby uprawiającej twórczość. Tutaj konieczne jest już zaangażowanie i pożądana jest systematyczność, gdyż postępy powinny być widoczne. Tutaj także chodzi o przyjemność wynikającą w tworzenia, nie pojawia się rywalizacja między osobami zajmującymi się tym samym.

Twórczość profesjonalna to taki rodzaj uprawiania twórczości, który przynosi zyski. Osoba która zajmuje się jakąś dziedziną, posiada głęboką wiedzę, opanowała trudne umiejętności związane z dziedziną tworzenia i posiada dyplomy, potwierdzające to. Ważna tutaj jest sława, pojawia się rywalizacja między osobami zajmującymi się tym samym. By wspiąć się na ten szczebel, twórca ciężko pracuje i wiele poświęca. Jest to ciągły rozwój, ciągłe ćwiczenia, nieustanna praca.

Szczebel twórczości mistrzowskiej dostępny jest niewielu profesjonalistom. Konieczne jest opanowanie wiedzy i umiejętności na poziomach najwyższych z możliwych. Do takiego właśnie poziomu aspirują wszyscy, którzy zajmują się daną dziedziną. Twórca dąży nie tylko do tego by zaistnieć w swoim kraju, ale i w świadomości całej ludzkości. Ten poziom jest do osiągnięcia tylko dzięki ciężkiej pracy, wykonywanej latami. Osoba tworząca chce dać innym coś od siebie, jej głównym celem nie są sława i pieniądze. Nie jest łatwo dostać się na tan szczebel. Potrzeba ogólnego uznania wszystkich, którzy związani są z daną dziedziną, nie tylko krytyków i ekspertów. Bardzo ważny jest tutaj talent.

Twórczość transgresyjna to najwyższy poziom. Jest to twórczość mistrzów, którzy nie tylko osiągnęli bardzo wysoki poziom, ale doprowadzili do przełomu w danej dziedzinie. Są to osiągnięcia historyczne, najwyższe z możliwych. Nie ma szans dostać się na ten poziom bez talentu, ciężkiej pracy, ogromnego zaangażowania i poświęcenia. Konieczna jest tutaj odporność na krytykę czy na odrzucenie przez społeczeństwo. Niewielu dociera tak wysoko. O wszystkich którym się udało słyszymy na lekcjach historii! J

My chcemy badać dwa pierwsze szczeble, ponieważ ciekawi nas to, czy życie w miejscach najbardziej sprzyjających tworzeniu na wyższych szczeblach wpływa na osoby nie zajmujące się tworzeniem profesjonalnie.

W kolejnym poście postaram się dodać kilka ciekawych ćwiczeń, które pobudzą twórcze myślenie! J

Bibliografia:
K.J. Szmidt, Pedagogika twórczości.